Ютазыда юлларны нинди үзгәрешләр көтә?

- Андрей Николаевич, райондагы юллар торышы турында гомуми рәвештә сөйләп бирегезче, һәм район җитәкчелеге киләсе елда нинди эшләр планлаштыра?

- Район юлларының гомуми озынлыгы 204 чакрымнан артык тәшкил итә, аларның 45 чакрымы Урыссу бистәсе юлларына керә. 86 чакрымга якын юллар асфальт белән капланган һәм әлеге юлларның 15 проценты гына норматив торышта. Юл логистикасының калган өлеше ремонтка мохтаҗ. Шуны билгеләп үтәргә кирәк, бер чакрым юлга капиталь ремонт уздыру өчен уртача 10 миллион сум акча таләп ителә. Соңгы вакытта районда юлларны ремонтлауга һәм йорт яны территорияләрендәге юлларны норматив дәрәҗәгә китерүгә җитди игътибар бирелә. Моңа финанс яктан ныгытылган республика программаларының уңышлы тормышка ашырылуы да булышлык итә. Әмма юллар белән проблемаларны тулысынча хәл итү өчен акча җитми. Чакрымнарны икътисади яссылыкка чыгарып, район үзәгендә генә дә барлык юл проблемаларын хәл итү өчен 336 миллион сум акча таләп ителүен билгеләп үтәргә кирәк. Аңлашыла ки, безнең муниципалитетта андый акчалар юк һәм бер сәгать дәвамында гына андый сорауларны хәл итеп булмый. Без аларны планлы рәвештә, беренче чираттагы бурычларны алгы планга чыгарып хәл итәбез.

- Хезмәтләр һәм бүлекләр җитәкчеләре киңәшмәләрендә Урыссу урамы буенча юлларны реконструкцияләү турында сүз бер генә тапкыр бармады. Әлеге масштаблы проект беренче чираттагылар рәтенә керәме?

- Әлбәттә, өстенлекле юл сораулары исемлеге моның белән генә чикләнми, алда торган эшләр күләме шактый. Әмма әлеге сорауга җентекләбрәк тукталырга мөмкин. Урыссу урамындагы юл, күптән түгел ремонт үткәрелүгә карамастан, бүген яңартылуга мохтаҗ. Башкача булуы да мөмкин түгел, биредә баштан ук төзелеш технологиясе бозылган: асфальт гамәлдә ачык грунтка җәелгән, өстәвенә ул күтәрелә торган, хәрәкәт интенсивлыгы югары, юлны зур йөк транспорты хәрәкәте дә боза. Бүгенге көндә район башкарма комитеты Урыссу урамының транспорт йөри торган өлешен реконструкцияләү буенча проект-смета документациясен булдыру буенча эш алып бара. Унбиш миллион сум акча бүлеп бирәчәк Татарстан нефтьчеләре ярдәме белән 2016 елда әлеге урамда, Үзәк урамның аркылы чыгу урыныннан Урыссу тимербетон эшләнмәләре заводына кадәр юл полотнасын тулысынча алыштыру күздә тотыла. Хәзерге вакытта юлны махсус төшерү уздырылды, геологик эзәнүләр алып барыла. Боларның барысы да грунт торышы, тулаем урын турында мәгълүмат бирәчәк. Безнең бурыч - юлны турайту, тигезләү, аның аерым участокларында, суга үзагым белән яңгыр канализациясенә китәргә мөмкинлек биреп, яңгыр һәм кар сулары җыелуга юл куймау. Проект эшләрен Казан фәнни-җитештерү цехы алып бара, ә төзелешне үз подрядчыларыбызга - Урыссуның төзекләндерү һәм яшелләндерү буенча предприятиесенә йөкләргә планлаштырабыз.

Әлеге урамда шулай ук газонны, урам яктыртылышын яңарту планлаштырыла, Үзәк тыкрыктан "Моя семья" сәүдә ноктасына кадәр 437 метр озынлыктагы тротуар төзү күздә тотыла.

- Аңлатып узсагызчы, зур йөк транспорты өчен урау юл-дамба төзү Урыссу бистәсенең үзәк урамына "йөкләнеш" киметү максатында тормышка ашырыламы?

- Төзисең икән, сыйфатлы төзү мөһим, ә төзелгәнне исә дөрес эксплуатацияләү мәҗбүри. Әлбәттә, бистә үзәгеннән фуралар йөрергә тиеш түгел. Шулай итеп, бистәдән читтә юл төзү мөһимлеге күптән өлгергән мәсьәлә иде инде. Ике чакрым 352 метр озынлыгындагы урау юлның киңлеге ун метр тәшкил итәчәк, шуның алты метры - асфальт өлеше. Аны төзүгә ел саен 10 миллион сум сарыф ителә. Әмма юлны күтәрү өчен туфрак кына да 200 мең кубик метрга якын таләп ителәчәк. Бүгенге көндә 55 кубометр грунт кайтарылды. Юл ГРЭС, "Электросоединитель" һәм Урыссу химия заводы районына сузылачак. Сүз уңаеннан, дамба озынлыгы - 2 километр 600 метр, ягъни дамба үзе бераз озынрак булачак. Шуны исегезгә төшерәбез, урау юл дамба - язын Ык ташыганда саклык барьеры ролен дә үтәячәк. Юлның беренче чиратын файдалануга тапшыру 2017 елда күздә тотыла.

- Районда 2016 елда нинди юл программаларын тормышка ашыру дәвам итәчәк?

- Җирле әһәмияттәге юлларны ремонтлау өч программа кысаларында башкарыла. Әйтик, юл фонды программасы йорт яны территорияләрендәге юлларны норматив торышка китерүне үз эченә ала. Аны тормышка ашыруга республика ел саен 5 миллион 800 мең сум акча бүлә. Әлеге акча район үзәгенең 11 ишегалдын ремонтлауга гына җитә. Алдагы елга Урыссу бистәсенең барлык 24 йорт яны территориясендә асфальтсыз юлларны ремонтлау өчен тагын 5 миллион сум таләп ителә. Нәтиҗәдә яңа елда Куйбышев урамы, 3, Шагыйрь Сирин урамы, 1 - Козин урамы, 33, Сирин урамы буенча 21, 31, 33 санлы йортлар, Ленин урамы, 8, 10, Пионер урамы буенча 1, 7 санлы йортлар, Урыссу урамы буенча, 62, Славян тыкрыгы буенча 2, 6, 10 санлы йортларның ишегалларын тиешле дәрәҗәгә китерү күздә тотыла.

Тагын бер программа - "Вак таш-ком катнашмасы". Аны тормышка ашыруга республикка ел саен 20 миллион сум бүлеп бирә. 2016 елда мондый төрдәге ремонтка Төньяк тыкрыгы, Солнечный микрорайонында әйләнеп уза торган канал, "Урыссу зираты - Иске Урыссу" урау юлы, Шәкүров урамы һәм Спорт тыкрыгы эләгә.

Һәм өченче программа - тузган асфальт япмасын тергезү (асфальтка-асфальт). Әлеге программаны тормышка ашыруга ел саен килә торган республика финанс агымнары - 15 миллион сум. Әйтик, яңа елда Пушкин урамы (заправка яныннан Урыссудагы 3 санлы мәктәпкә кадәр, Җәлил-Пушкин урамнары чатын, Яшьләр тыкрыгыннан Ленин урамына кадәр, Клуб тыкырыгыннан Пушкин урамы, 125 санлы йортка кадәр (Ленин урамыннан Урыссу ГРЭСына кадәр), Клуб, Үзәк, Төньяк тыкрыгы буенча Төньяк микрорайонында асфальтны тигезләү планлаштырыла.

Юл чокырларын ремонтлау һәм юл билгеләрен ясау буенча район программалары да бар. Әгәр 2015 елда әлеге эшкә 900 мең сум бүленеп бирелгән булса, 2016 елда 1 миллион 800 мең сум файдалану күздә тотыла.

Моннан тыш, республика республика әһәмиятендәге юлларны капиталь ремонтлау программасын тормышка ашыруга 36 миллион сум акча юнәлтә. Аларга район торак торак пунктлары арасындагы юллар керә. Ютазы тыкрыгы һәм Яссытугай авылы арасындагы юлларны капиталь ремонтлау планлаштырыла. Асфальтның тузган катламын тергезүгә 15 миллион сум бүленә: әлеге программага Алабакүл - М5, Ютазы - Ташкичү, Урыссу бистәсенең Көнчыгыш урамы буенча йортлар керә. Юлларны тиешле дәрәҗәдә тотуга (өлешләп ремонтлау) республика бүлгән 12,33 миллион сумны сарыф итү каралган. Өлешләп ремонт уздыру Әбсәләм авылыннан алып "Әбсәләм разъезды" тимер юл аркылы чыгу урынына кадәр, Яссытугай авылыннан Ютазы авылына кадәр каралган.

- 2016 елда тротуарлар төзү планлаштырыламы?

- Тротуарларны, һичшиксез төзиячәкбез. Әлбәттә инде, сыйфатлы итеп. Төзегәндә технологияләрне саклау мәҗбүри. Район җитәкчелегенең стратегиясе - шул ук Ленин урамындагы брусчатка кебек, сыйфатлы төзелеш материалы файдалану. Күркәм, ышанычлы. Урыны-урыны белән туфрак утырса, брусчатканы алып һәм яңадан куеп була. 2016 елда Жуков урамы буенча 39, 41, 43, 45, 47 санлы, Миәссаров урамы буенча 48, 50, Комсомол урамы буенча, 30, Тукай урамы буенча, 2а, 4, Муса Җәлил урамы буенча 2б санлы йортлар яны территорияләрен ремонтлау планлаштырыла, шулай ук Шагыйрь Сирин, Шамкин, Болын, Көнчыгыш, Урыссу (Урыссу ГРЭСы районы), Солнечный микрорайонында су каналы буйлап йорт яны территорияләрендәге юлларны ремонтлау күздә тотыла.

Тулаем алганда, 2016 елда юлларны ремонтлау мәйданы 123 мең квадрат метр тәшкил итәчәк. Хәзерге вакытта Урыссу бистәсендә тормышка ашырылучы программаларны финанслауның 11 миллион сум күләмендә дефициты бар. Аны каплауга республика, урыссулыларның үзләре көчләреннән килгәнчә катнашкан очракта, 8 миллион сум бүлеп бирә ала.